İzleme Metodolojisi Planı (MMP) Hazırlama, Faaliyet Seviyesi Raporlama Danışmanlık Hizmetlerimiz

Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi (TR-ETS) ve Pilot Dönem Yükümlülükleriİklim Kanunu’na dayanılarak hazırlanan Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi (TR-ETS) Yönetmeliği Taslağı, ülkemizde emisyon ticareti sürecini başlatmıştır.

Bu kapsamda, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM/CBAM) kapsamına giren Kategori B ve C tesisleri için iki yıllık pilot dönem (2026–2027) uygulamaya alınmıştır.

Pilot Dönem Kapsamındaki Yükümlülükler

• 2025 Aralık ayı sonuna kadar: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na elektronik ortamda İzleme Metodolojisi Planı (MMP) sunulması,
• 2026 yılı boyunca: MMP’ye uygun şekilde sera gazı emisyonlarının ve ürün faaliyet seviyelerinin izlenmesi ve raporlanması,
• 2027 Nisan ayına kadar: 2026 yılına ait ürün/faaliyet seviyesi doğrulamalarının akredite kuruluşlarca yapılması,
• Doğrulama sonuçlarına göre, emisyon ticaret sisteminden ücretsiz tahsisatların benchmarking yöntemiyle sağlanması.

Danışmanlık Hizmetlerimiz

Firmamız, TR-ETS kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlü tesislere yönelik olarak aşağıdaki alanlarda uzman danışmanlık hizmetleri sunmaktadır:

1. İzleme Metodolojisi Planı (MMP Planı) Hazırlama ve Sunum
• Alt tesis bazlı veri toplama ve metodoloji geliştirme,
• Veri akışı ve kontrol prosedürlerinin oluşturulması,
• Bakanlığa elektronik ortamda sunum desteği.
2. Ürün Faaliyet Seviyesi Raporlama
• Ürün bazlı faaliyet verilerinin toplanması ve raporlanması,
• Emisyon verileri ile faaliyet seviyelerinin uyumlu hale getirilmesi.
3. Doğrulama Sürecine Hazırlık
• İç kontrollerin yapılması, veri ve rapor setlerinin doğruluk testleri,
• Doğrulayıcı kuruluş ile süreç koordinasyonu.

Kategori B ve C tesisleri için SKDM (CBAM) uyumlu iki yıllık pilot dönem sürecinde, yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesi hem idari yaptırımlardan kaçınmak hem de ücretsiz tahsisatlardan faydalanmak için kritik öneme sahiptir.
2025 Aralık – MMP (İzleme Metodolojisi Planı) Bakanlığa sunulacak
2026 – Emisyon ve faaliyet seviyelerinin izlenmesi & raporlama
2027 Nisan – 2026 yılı ürün/faaliyet seviyesi doğrulaması yapılacak
2027 Sonrası – Doğrulama sonuçlarına göre ücretsiz tahsisat hakkı

Firmamız, uzman kadrosu ile tesislerinizi bu süreçte eksiksiz desteklemekte ve TR-ETS uyum yolculuğunuzda stratejik çözüm ortağı olarak yanınızda yer almaktadır.

Ayrıntılı bilgi ve teklif için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

İzleme Metodolojisi Planı (MMP) Nedir?

İzleme Metodolojisi Planı (MMP), işletmelerin ürün, alt tesis ve faaliyet bazında sera gazı emisyonları ile faaliyet seviyelerini nasıl ölçeceğini, toplayacağını, işleyeceğini ve raporlayacağını şeffaf şekilde ortaya koyan temel dokümandır.

TR-ETS Yönetmeliği kapsamında MMP’nin asgari içeriği Ek-4’te tanımlanmıştır.

İzleme Metodolojisi Planı MMP’nin Temel Bileşenleri

1. Tesis Bilgileri

• İşletme ve tesisin tanımı, adresi, kapasitesi, yürütülen faaliyetler
• Emisyon kaynaklarının listesi
• Enerji ve malzeme akışlarının şematik gösterimi (akış diyagramı, proses planı)
• İzleme ve raporlama sorumlularının tanımlanması

2. Alt Tesis Tanımları

• Ürün bazlı alt tesislerin belirlenmesi (ör. klinker, çelik, alüminyum üretimi)
• Alt tesis sınırlarının ve süreç akışlarının açıklanması
• Girdi malzemeler, yakıtlar, çıktı ürünler ve yan ürünlerin atfedilmesi
• PRODCOM kodları ile ilişkilendirme

3. İzleme Metodolojisi

• Ölçüm parametreleri (yakıt tüketimi, ısı akışları, üretim miktarları vb.)
• Ölçüm yöntemleri (doğrudan ölçüm, hesaplama metodu, tahmin yöntemleri)
• Ölçüm cihazları, kalibrasyon ve doğruluk bilgileri
• Belirsizlik değerlendirmesi

4. Veri Akışı ve Kontroller

• Veri toplama zinciri (kaynak → ölçüm → kayıt → raporlama)
• Veri doğrulama prosedürleri
• İç kontrol mekanizmaları (çift kontrol, yazılım entegrasyonu vb.)
• Veri arşivleme ve saklama süresi (10 yıl zorunludur)

5. Ürün ve Faaliyet Seviyesi İzleme

• Yıllık faaliyet seviyelerinin (üretim miktarı, kapasite kullanımı) izlenmesi
• Ölçülebilir ısı, yakıt ve proses verilerinin alt tesis bazında ayrıştırılması
• Benchmarking için kullanılacak kıyas değerlerine uyumlu veri seti oluşturma

6. Organizasyon ve Yetkinlik

• İzleme ve raporlama ekibinin sorumlulukları
• Yetkinlik şartları (Kategori B için min. 1, Kategori C için min. 2 tecrübeli mühendis)
• Danışmanlık desteği alınması halinde dış kaynak tanımı

Neden Kritik?

✔ 2026–2027 pilot döneminde ücretsiz tahsisatların hesaplanması İzleme Metodolojisi Planı  MMP’deki metodolojiye göre yapılacak.
✔ Doğrulayıcı kuruluşlar, MMP’ye uyumu kontrol edecek.
✔ Eksik/hatalı MMP → yanlış raporlama → ücretsiz tahsisat kaybı ve idari yaptırımlar.

Danışmanlık Kapsamında İzleme Metodolojisi Planı MMP Desteği

Firmamız, MMP sürecinde işletmelere şu alanlarda destek sağlamaktadır:

1. Alt tesis analizi ve sınıflandırma (ürün, yakıt, ısı bazlı alt tesisler)
2. Proses akış şemalarının hazırlanması
3. Ölçüm ve hesaplama metodolojilerinin seçilmesi (doğrudan ölçüm vs. hesaplama)
4. Veri akış prosedürlerinin yazılması
5. Kontrol faaliyetlerinin oluşturulması (doğruluk, belirsizlik yönetimi)
6. Personel yetkinliklerinin belgelenmesi
7. MMP’nin elektronik ortamda Bakanlığa sunulması

Özetle, MMP tesisinizin ETS’deki yol haritasıdır. Doğru ve şeffaf hazırlanması, hem pilot dönemde ücretsiz tahsisat hakkının korunması hem de 2028 sonrası kalıcı ETS dönemine sorunsuz geçiş için hayati önem taşır.

Alt Tesis Nedir?

Alt tesis, bir işletme (tesis) içerisinde belirli bir ürün, yakıt veya ölçülebilir ısı üretim faaliyetini temsil eden, emisyon ve faaliyet seviyelerinin ayrı ayrı izlenip raporlandığı en küçük birimdir.

Yani:

• Bir tesisin tamamı değil, onun içinde ayrı bir ürün veya faaliyet hattı alt tesis olarak tanımlanır.
• Alt tesisler, ücretsiz tahsisat hesaplamalarının ve benchmarking (kıyas değeri) uygulamalarının temelidir.

Alt Tesis Türleri (TR-ETS Yönetmeliği Taslağına göre)

1. Ürün Bazlı Alt Tesisler
• Klinker, ham çelik, alüminyum, cam, kağıt, amonyak, hidrojen vb.
• Üretim miktarı esas alınır (örn. ton klinker üretimi).
2. Yakıt Bazlı Alt Tesisler
• Ürün benchmark’ı tanımlanmamış faaliyetlerde, yakıt tüketimine dayalı alt tesis tanımı yapılır.
• Örn. seramik fırınları, kurutma sistemleri.
3. Ölçülebilir Isı Bazlı Alt Tesisler
• Bir üretim hattına doğrudan verilen ölçülebilir ısı (ör. buhar, sıcak su, kızgın yağ).
• Üretilen ısı miktarı (GJ cinsinden) raporlanır.
4. Proses Emisyonu Bazlı Alt Tesisler
• Yakıt yakılmadan doğrudan kimyasal reaksiyonlardan çıkan emisyonlar.
• Örn. kireç üretimi (CaCO₃ → CaO + CO₂).

Alt Tesisin Önemi

• Ücretsiz tahsisat: Benchmarking kıyas değerleri alt tesis bazında uygulanır.
• Faaliyet seviyesi raporlaması: 2026 yılı için yapılacak raporlama alt tesis düzeyinde olacaktır.
• Doğrulama: 2027 Nisan’da yapılacak doğrulama da yine alt tesis bazlı olacaktır.
• MMP Planı: İzleme metodolojisi planında alt tesislerin doğru tanımlanması, sürecin en kritik adımıdır.

Kısaca: Tesis = Bütün fabrika Ama Alt tesis = fabrikanın içindeki ayrı ayrı üretim hatları / faaliyet birimleri.

Özet Notlar

• Alt tesis tanımı sektöre özgüdür: Çimento için klinker, demir-çelik için ham çelik gibi.
• Benchmarking: Her ürün için AB ETS’de kullanılan referans değerler (benchmarks) baz alınır.
• Ücretsiz tahsisatlar: Alt tesis bazında yapılan üretim/aktiviteler üzerinden hesaplanır.
• MMP Planı: Alt tesislerin doğru tanımlanması, hem 2026 izleme raporu hem de 2027 doğrulaması için kritik önemdedir.

Alt Tesis Tanımlama Rehberi

Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi (TR-ETS) kapsamında alt tesisler, emisyonların ve faaliyet seviyelerinin izlenip raporlandığı en küçük birimlerdir. Ücretsiz tahsisat hesaplamaları ve doğrulamalar alt tesis bazında yapılmaktadır.

Alt Tesis Belirlerken İzlenecek Adımlar

1. Ana ürün ve faaliyetleri listele
• Tesisinizde hangi ürünler üretiliyor? (ör. klinker, ham çelik, alüminyum, kağıt)
• Üretim hattı bazında ayrıştırma yapın.
2. Ürün benchmark’ı olup olmadığını kontrol et
• AB ETS ve TR-ETS referans dokümanlarına bakın.
• Benchmark tanımlıysa → Ürün bazlı alt tesis.
• Benchmark tanımlı değilse → Yakıt veya ölçülebilir ısı bazlı alt tesis.
3. Proses emisyonlarını gözden geçir
• Kimyasal reaksiyonlardan kaynaklı CO₂ salımı varsa ayrıca alt tesis tanımlanmalı.
4. Enerji akışlarını incele
• Başka tesislere verilen ölçülebilir ısı veya buhar → ayrı alt tesis olarak yazılmalı.

Sektörel Alt Tesis Örnekleri

Çimento

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Klinker üretimi
• Proses Emisyonu Alt Tesisi: Kireç taşının kalsinasyonu

Demir-Çelik

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Ham çelik üretimi
• Proses Emisyonu Alt Tesisi: Yüksek fırın reaksiyonları

Alüminyum

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Primer alüminyum üretimi

Cam

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Düzcam ve cam ambalaj üretimi

Kağıt

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Kağıt hamuru / kağıt üretimi

Kimya

• Ürün Bazlı Alt Tesis: Amonyak, hidrojen, etilen üretimi
• Proses Emisyonu Alt Tesisi: Karbonat bazlı kimyasal reaksiyonlar

Seramik

• Yakıt Bazlı Alt Tesis: Seramik fırınlarında kullanılan yakıtlar

Enerji

• Ölçülebilir Isı Alt Tesisi: Buhar veya sıcak su üretimi ve başka tesise verilmesi

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

✔ Her tesis birden fazla alt tesisten oluşabilir. ✔ Alt tesis sınırları net tanımlanmalı (hangi hat, hangi ekipman, hangi ürün). ✔ Veri akış diyagramında her alt tesis ayrı gösterilmeli. ✔ Doğru alt tesis tanımı = doğru ücretsiz tahsisat hakkı. ✔ Yanlış tanım → Emisyon fazlası beyan, tahsisat kaybı ve doğrulama sürecinde uygunsuzluk riski.

Sonuç

Alt tesis tanımları, TR-ETS sürecinde MMP’nin en kritik bileşeni olup, hem izleme ve raporlama doğruluğunu hem de ücretsiz tahsisat avantajlarını doğrudan etkiler.

Bu nedenle, alt tesislerinizin doğru belirlenmesi için sektörel benchmark rehberleri ve uzman danışmanlık desteği ile ilerlemeniz önerilir.